Ý chính trong bài
Nhiều người cho rằng, cách trồng măng tây xanh khá phức tạp, tuy nhiên, trên thực tế, loại cây này lại trồng rất đơn giản. Trồng măng tây có thể thu hoạch được sau khoảng 6 tháng và cũng là một trong số ít các loại rau được trồng trong vườn sống lâu năm nhất.
Đặc điểm của măng tây
Măng tây xanh phát triển mạnh tại những vùng có khí hậu mát mẻ, nguồn gốc đầu tiên của cây măng tây là các nước châu Âu như Anh, Đức, Tây Ban Nha…và du nhập vào Việt Nam từ rất nhiều năm trước. Hiện nay, măng tây đang được trồng ở một số tỉnh phía Bắc như Đông Anh (Hà Nội), Kiến An (Hải Phòng) hoặc một số khu vực thuộc tỉnh Lâm Đồng.
Điểm độc đáo của cây măng tây là được chia làm 2 giống: giống măng tây đực và giống măng tây cái. Măng tây cái cho quả mọng, trong khi măng tây đực không tiêu tốn năng lượng vào quả nên chúng có thể cho năng suất cao gấp 3 lần so với măng tây cái.
Vì lý do này mà người trồng thường trồng măng tây đực nhiều hơn. Nếu bạn chưa biết cách trồng măng tây và trồng lần đầu tiên, bạn nên trồng khoảng từ khoảng 10-20 cây măng tây mỗi loại. Ngoài ra, cây măng tây cần thời gian lâu dài để phát triển nên bạn cần phải thực sự kiên nhẫn khi trồng măng tây.
Trồng măng tây vào mùa nào
Măng tây thường được trồng vào mùa xuân (một số nơi cũng thường trồng vào mùa hè), khi nhiệt độ từ 15 – 30 độ C, lý tưởng nhất là khoảng 25 độ C và được trồng bằng hạt. Nếu như gieo hạt vào khoảng tháng 8-9 thì trồng cây măng tây vào tháng 2-3. Nếu như gieo hạt vào tháng 2-4 thì đem trồng vào tháng 4-6 (dương lịch).
Gieo hạt măng tây trước khi trồng (ươm giống)
Với diện tích khoảng 1ha, cần khoảng 500g hạt giống và gieo ở mật độ khoảng 18.000-20.000 cây/2ha. Trước khi gieo cần phải ngâm hạt trong 24 giờ vào nước ấm với nhiệt độ khoảng 50-60 độ C (tỉ lệ 2 sôi:3 lạnh) rồi mang rải trong vải đến khi hạt nứt.
Sau khi hạt nứt xong thì đem gieo vào bầu nilon (mỗi bầu nilon có kích thước khoảng 12x7cm). Lưu ý là, trong mỗi bầu nilon cần phải có chá đất sạch, phân hữu cơ và một ít tro bếp, gieo mỗi bầu 1 hạt.
Cây măng tây cần có đất đủ ẩm nên mỗi ngày cần tưới nước đầy đủ. Chăm sóc cho đến khi cây cao khoảng 25-30cm, thân có 1-2 nhánh là đủ tiêu chuẩn. Theo đó, sau khoảng 3-3.5 tháng sau khi gieo, nếu cây sinh trưởng, phát triển tốt và không bị sâu bệnh, khỏe mạnh thì đem ra trồng.
Khoảng cách trồng măng tây
- Nếu trồng theo hàng đơn (mật độ khoảng 18.000 cây/ha) : Thực hiện trồng theo tỉ lệ cây cách cây: 40-50cm và hàng cách hàng: 120-150 cm.
- Nếu trồng theo hàng đôi (mật độ khoảng 27.000 cây/ha): Thực hiện trồng theo tỉ lệ cây cách cây: 40 – 50 cm. Hàng cách hàng: 120 – 150 cm.
Chuẩn bị đất trước khi trồng
Dù thực hiện theo cách trồng măng tây nào, bạn cũng nên chuẩn bị loại đất tốt nhất. Măng tây phát triển mạnh nhất trong điều kiện đất hơi chua (pH khoảng 6.5). Và là diện tích đất có một phần ánh nắng mặt trời (không cần phải ánh nắng mặt trời trực tiếp), có khả năng thoát nước tốt vì măng tây không phù hợp tại đất quá trũng, ngập úng (tầng canh tác dày khoảng từ 30-40cm).
Loại đất tốt nhất bao gồm: đất thịt nhẹ có cát pha, đất phù sa, đất xám, đất đỏ. Đặc biệt là những loại đất có độ tơi xốp cao, nhiều mùn, giàu chất dinh dưỡng và hữu cơ. Trước khi trồng, đất cần phải loại bỏ tất cả cỏ dại, được đài xới và để ải cùng với phân hữu cơ.
Lưu ý: Đất trồng nên được xới lên đến độ sâu 12 đến 15 cm để cho phép thân cây măng tây bám rễ đúng cách và không bị phá vỡ bởi đá hoặc các chướng ngại vật khác.
Trồng măng tây
Cách trồng măng tây trực tiếp bằng hạt
Bước 1: Ngâm hạt
Mang ra phơi nắng hạt trước khi ủ khoảng từ 2-3 giờ dưới ánh nắng mạnh (ánh nắng chói chang), để cho hạt thật khô (do hạt măng tây giống khá dày và lớn nên khả năng hút nước lâu hơn).
Sau khi cho hạt vào nước thì cần phải xả nước lạnh và chà xát hạt cho đến khi không còn hạt lép và bụi bẩn. Tốt nhất nên ngâm hạt giống măng tây trong khoảng từ 15-20 giờ liên tục, cách 4 tiếng thì thay nước 1 lần. Cuối cùng là vớt hạt ra và rửa sạch lại hạt cho sạch.
Bước 2: Ủ hạt măng tây
Nếu trồng măng tây trên diện tích canh tác lớn và trồng tại nhà, bạn có thể ủ hạt theo những cách sau nếu ủ hạt với số lượng lớn:
- Dùng một lớp tro hoặc mùn dày khoảng 1-1,5cm rải lên mặt nền hoặc mặt đất chỗ kín, không có ánh sáng.
- Trải tấm lưới đã chuẩn bị lên lớp này rồi tiếp tục rải lên tấm lưới đó một lớp tương tự như lớp ban đầu.
- Tiếp tục rắc hạt giống lên lớp rải này và bên trên lớp hạt sẽ rải phủ thêm một lớp tro trấu dày khoảng 1cm.
- Lớp trên cùng là tấm lưới, mỗi ngày tưới 2 lần đều đặn vào sáng và tối.
- Nếu ủ hạt măng tây tại nhà để trồng với số lượng ít thì chỉ cần đem hạt ủ với tấm khăn tối màu, nhiệt độ thích hợp nhất là khoảng 30-40 độ trong vòng 1 tuần.
- Cho hạt vào khăn đã được đặt trong khay nhựa, để khăn ủ hạt vào nơi khuất sáng, kín gió. Cứ khoảng 12 giờ thì phun nước ấm 1 lần.
- Trong khoảng từ 9-12 ngày ủ, hạt giống sẽ nứt ra, kiểm tra rồi chuẩn bị mang ra để ươm bầu đất.
Bước 3: Thực hiện làm đất
Cần phải sử dụng loại đất theo đúng yêu cầu như trên, đất phải tơi xốp, sạch sẽ, không có cỏ dại, nhiều chất dinh dưỡng. Trước khi mang hạt ra ươm khoảng 10 ngày thì phải tiến hành rải vôi để diệt sạch sâu bệnh đang sinh sống trong đất.
Đồng thời, ở mỗi bầu đất cũng cần phải có thêm mùn mục, phân xanh, tro trấu hoặc các loại phân ure, phân chuồng ủ hoai mục, cày xới thật kỹ và phơi ải trong nắng.
Bước 4: Thực hiện ươm hạt
Công đoạn này sẽ mất khoảng 2-3 tháng và là công đoạn quan trọng nhất trong cách trồng măng tây. Khi ươm măng tây thì nên ươm trong các bầu đất để tránh bị côn trùng, sâu bệnh phá hoại, nên sử dụng loại túi nilon tự phân hủy là tốt nhất. Thực hiện tiến hành ươm hạt giống như sau:
- Cho đất vào bầu ươm và phun một chút nước để tạo độ ẩm.
- Dùng ngón tay ấn nhẹ xuống bầu đất để tạo thành một lỗ sâu khoảng từ 1-2 cm.
- Đặt hạt giống đã ủ và nứt nanh xuống lỗ của bầu đất rồi lấp nhẹ nhàng bằng một lớp tro trấu đã mục hoặc đất tơi xốp lên bên trên.
- Thực hiện tưới phun nhẹ lên trên toàn bộ bầu ươm.
- Tiến hành đục lỗ phía dưới đáy bầu đất để giúp bầu thoát nước và đặt tại nơi có ánh sáng để kích thích hạt nảy mầm nhanh hơn.
Cách trồng măng tây bằng cây con
Bước 1: Làm đất trồng
Trước khi tiến hành trồng măng tây phải thực hiện làm đất xong trước khoảng 2 tháng. Quy trình làm đất là cách 15 ngày/lần.
- Làm đất lần đầu tiên: Cày thật sâu với bề mặt khoảng 40-50cm, dọn sạch cỏ dại, phun thuốc trừ sâu để diệt mầm cỏ chuẩn bị mọc, cày xới đất thêm lần nữa.
- Làm đất lần thứ 2 (sau 15 ngày):Thực hiện rải vôi khắp mặt ruộng và cày xới đều để vôi trộn cùng với đất, phơi nắng 15 ngày để tiêu diệt mầm bệnh và nấm.
- Làm đất lần thứ 3: Bón lót đất đã phơi nắng bằng mùn mục, phân chuồng ủ hoai, rơm rạ đã ủ hoai mục, phân hữu cơ tổng hợp để đất có thêm chất dinh dưỡng.
- Làm đất lần thứ 4: Trước ngày trồng khoảng 15 ngày hãy cày xới đất cho đến khi tơi xốp, san bằng, làm rãnh, lên luống.
- Làm đất lần thứ 5: Bón lót phân lần 2 và cuốc xới đất cho đều, lên luống cho đất trồng. Rãnh nước phải có kích thước rộng vào sâu là 20-30cm, cao khoảng 20-30cm và rộng khoảng 1m để giúp cây không bị ngập úng.
Bước 2: Trồng cây
- Đào hố để trồng cây với chiều rộng-sâu khoảng từ 20-30cm, mỗi hố cách nhau khoảng 40-50cm, mỗi hàng cách nhau khoảng 1-1,5m.
- Nhấc nhẹ bầu cây măng tây lên, rạch bỏ phần túi nilon rồi vùi cây xuống hố đất, lấp kín, vun chặt gốc.
- Phủ lên quanh gốc cây măng một lớp phân chuồng ủ hoai, đất hoặc tro đấu mùn để giúp cây măng giữ thẳng đứng. Tốt hơn hết là nên trồng cây vào buổi chiều mát để cây không bị héo.
Chú ý: Tùy vào điều kiện địa lý từng vùng mà có thể thực hiện cách trồng măng tây theo hàng đôi hay hàng đơn.
Cách trồng măng tây trong thùng xốp hoặc chậu
Chuẩn bị thùng đất, gieo hạt xuống sâu tầm 1cm, tưới nướng ngày 1 lần, khi cây lên tầm 20-30 cm thì thu hoạch. Sau khi thu hoạch thì có thể trồng lứa mới, lặp lại cách trồng.
Chăm sóc cây măng tây sau khi trồng
Thực hiện tưới nước
Nên tưới khoảng 2-3 lần vào mùa nắng nhưng không nên tưới sau 17h để không làm ảnh hưởng trực tiếp đến những cây măng có mầm mới nhú (vì chồi măng chủ yếu sinh sản vào ban đêm), kết hợp giữ ẩm bằng tro trấu, rơm rạ, xơ dừa. Vào mùa mưa, cần phải chú ý tránh ngập úng, đặc biệt là cần phải làm rãnh thoát nước.
Vào mùa mưa, làm rãnh thoát nước, thường xuyên kiểm tra để măng không bị ngập úng gây thối rễ, chết gốc.
Bón phân cho cây măng tây
- Lần 1: Bón thúc sau khi trồng khoảng 15-20 ngày bằng phân NPK 15-15-15 pha cùng nước để tưới vào gốc cây và sau đó thì vun đất ở gốc.
- Những lần tiếp theo: Cứ cách 10-15 ngày thì bón thúc phân 16-16-8, có thể kết hợp thêm loại phân bón vi sinh. Cứ bón phân như vậy cho đến thời điểm thu hoạch trước tầm nửa tháng thì dừng lại. Khi cây trên 1 tháng tuổi tăng dần lượng phân bón NPK lên 200kg, 250kg, 300kg/Ha.
- Ngoài NPK thì có thể kết hợp phun thêm các loại phân bón lá giúp kích thích cây măng phát triển và cho nhiều chồi hơn như Better KNO3, hoặc Đầu Trâu 001, 907.
Lưu ý: Vào mùa mưa, sản lượng măng thu hoạch được sẽ thấp hơn sản lượng măng mùa nắng. Vì thế, trong mùa này, người trồng có thể tạm dừng thu hoạch để chăm sóc cây tốt hơn.
Phòng trừ sâu bệnh
Nếu trước khi trồng măng, người trồng xử lý đất tốt và chăm sóc, bón phân đúng kỹ thuật thì măng tây rất ít khi bị sâu bệnh hại. Tuy nhiên, măng tây cũng có một số đối tượng sâu bệnh như sâu ăn lá, bọ trĩ, rệp… Một số loại bệnh của măng tây vào mùa mưa bao gồm:bệnh thán thư, mốc sương, phấn trắng, thối rễ, đốm lá, thối măng…
Do vậy, người trồng nên ưu tiên những loại thuốc diệt trừ sâu bệnh có nguồn gốc vi sinh và thảo mộc để giúp đảm bảo được tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm cho đến khi thu hoạch măng tây. Đối với trường hợp cây măng có rễ bị thối, chết gốc thì cần phun thuốc Wofatox hoặc Dipterex 0,1%.
Cắt tỉa và làm cỏ cho cây măng tây
Ngoài cách trồng cây măng tây thì người trồng cũng cần phải chú ý đến việc làm cỏ thường xuyên. Trong quá trình phát triển của cây, nên kiểm tra và tiến hành cắt bỏ những cây còi cọc, cây già, cây măng tây quá cao có cành lá rậm rạp để giúp tạo độ thông thoáng cho phần gốc phát triển.
Thu hoạch cây măng tây
Măng tây sẽ cho thu hoạch sau khi trồng khoảng từ 6-9 tháng, lứa măng đầu tiên được gọi là măng tơ, có độ cao từ 20-30cm. Loại măng này khá non nên chỉ cần dùng tay nắm chặt sát gốc của chồi măng và nghiêng cây rồi xoay nhẹ là măng có thể tách chồi ra.
Thời điểm thu hoạch lý tưởng nhất là từ 4h-9h sáng, khi thu hoạch xong thì cần đặt trong nơi thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp. Cứ thu hoạch 15 ngày xong thì tạm ngưng 15 ngày để bón cây, chăm sóc cây rồi mới thu hoạch tiếp. Thực hiện chu trình liên tục như vậy trong khoảng 3 tháng thì dừng hẳn, tiến hành cắt bỏ cây già, mỗi bụi chỉ giữ lại khoảng từ 3-4 cây mẹ mà thôi .
Lưu ý: Sau khi thu hoạch măng xong thì không nên tưới phân mà chỉ bón phân cho cây vì khi tưới phân, vô tình sẽ khiến phân tưới vào vết gãy sẽ làm cây bị “xót” và thối dần từ vết gãy xuống đến phần rễ.
Măng tây là loại rau khá đặc thù nên sản lượng thu hoạch trong khoảng 1-3 năm đầu còn khá thấp nhưng đến năm thứ 4 thì cho chất lượng kèm sản lượng cao hơn rất nhiều. Nếu như biết cách chăm sóc, cây măng tây có thể cho thu hoạch tới 20-30 năm.
Trên đây là kinh nghiệm về cách trồng măng tây, hi vọng sẽ mang đến thông tin hữu ích dành cho quý vị và các bạn.