Làm giàu chất nền hồ thủy sinh

Để làm tăng sự phì nhiêu của lớp chất nền dành cho những loại cây phải bón nhiều như cây họ Swords và cây họ Crypts, hãy chuẩn bị những viên đất sét cỡ 1/2 inch cùng với 10 viên bón loại 14-14-14. Hãy rang khô cho đến khi chúng cứng lại và đặt 1 hoặc 2 viên vào trong lớp chất nền gần rễ của những cây cần nhiều phân bón. Làm lại khi cần thiết và nếu tốc độ phát triển của cây trở nên chậm (khoảng 6 tháng). Lấy khoảng 1/2 thìa cà phê đất sét làm được một viên đất sét cỡ 10 mm (1/2 inch). Mỗi viên đất sét sẽ có khoảng 70 mg ni-tơ, tương đương với 300 mg ni-trat và khoảng 70 mg a-xít phốt-pho-ric (P2O5). Ước tính mỗi thìa cà phê có 113 viên, nặng khoảng 5,7 gam.

Lưu ý

GH hoặc tổng độ cứng (General Hardness) là một cách đo số lượng can-xi và ma-nhê có ở trong nước tự nhiên. Một độ GH tương đương với 17,9 mg/1 lít CaCO3. Do đó nếu bạn có gần 70 mg/lít hoặc 70 phần triệu (70 ppm) lượng CaCO3 trong nước từ vòi nước của bạn, thì bạn không cần phải bổ xung thêm can-xi. Thể hiện nồng độ cô đặc của can-xi là tương đương khoảng 30 mg/1 lít can-xi. Một thìa cà phê (5 mg) cac-bon-nat can-xi nặng 4 gam. Một thìa cà phê cho 50 lít nước sẽ cho bạn nồng độ 80 mg/lít. Một số nguồn khác lại cho rằng 1 thìa cà phê CaCO3 trong mỗi 50 lít nước sẽ cho một nồng độ khoảng 40 mg/lít do có thể là mẫu mà thực tế cân thử cho thấy sẽ nặng hơn bởi vì chúng hút nước ở không khí vào. Sau thời gian này bạn nên kiểm tra lại để có thêm thông tin.

Các nguồn hoá chất

• Tại các trung tâm làm vườn lớn đều có rất nhiều các loại hoá chất và những thứ như sắt vi lượng (micronized iron) và các nguyên tố tan chảy F-T-E (Fritted Trace Elements).
• Các hiệu thuốc có thuốc tẩy ma-nhê và bạn có thể đặt hàng rất nhiều loại hoá chất cho mình.
• Các cửa hàng đại lý cung cấp đồ gốm sứ đều có cung cấp rất nhiều cac-bon-nat can-xi.
• Các cửa hàng cung cấp cây thuỷ sinh thường có nhiều loại phân hoá học.

Các chú ý khi làm giàu chất nền hồ thủy sinh

1. Việc sử dụng sắt vi lượng (micronized iron) cùng với than bùn cần phải được xem xét thực nghiệm bởi vì sắt được cô đặc lại và ở dưới dạng có sẵn cao. Kinh nghiệm cho thấy rằng sắt bùn chelated (humic chelated iron) được giải phóng ra khỏi lớp chất nền nhưng không phải ở một mức độ có thể tạo ra những trở ngại nghiêm trọng (hiện tượng rêu). Những loại cây: Cryptocorynes, Hygrophila, Polysperma, Bacopa, Rotala, Aponogeton crispus, Saggitaria, Echinodorus và Heteranthera zosterifolia không cho thấy có các dấu hiệu nhiễm độc sắt. Đề nghị các bạn nên dùng loại đất bình thường trước tiên mà không có sắt vi lượng. Nếu các bạn sử dụng sắt vi lượng (micronized iron), thì hãy dùng hết sức ít. Nên lưu ý đến những cảnh báo này đảm bảo rằng những loại rêu – tảo có nhiều sợi nhỏ không đưa được vào trong bể thuỷ sinh của bạn. 

2. Chất hữu cơ và đất phì nhiêu chỉ được dùng trong lớp chất phủ mỏng (1 inch) gần với tầng bề mặt bởi vì lớp chất phủ sâu hơn sẽ nhận được ít khí ô-xy khuếch tán hơn từ trên tầng bề mặt và sẽ trở nên quá chậm trong khả năng biến đổi (reduction potential) quá trình khử và ô-xy hoá do đó sẽ tạo ra độc tố do các hoạt động của vi khuẩn kỵ khí. Một lớp phủ dày 1 inch là đủ để tạo khả năng biến đổi nhằm đảm bảo một nguồn cung cấp lâu dài sắt hoà tan và sắt khử (reduced and soluble iron). Xin tham khảo phần kỹ thuật về các loại nguyên liệu của lớp chất nền để trao đổi thêm về khả năng khử và ô-xy hoá đó (redox potential).

3. Các lớp chất nền bằng đất và/hoặc than bùn đã được rất nhiều người sử dụng trong một thời gian dài ngay từ khi bắt đầu trồng và chơi cây thuỷ sinh nên vì thế xem như chúng đã được thử thách. Bài viết này có mục đích như là một thủ tục chi tiết của việc làm thế nào tạo dựng an toàn một bể cá có đất đai màu mỡ. Cần phải luôn nhớ rằng ở một mức độ nào đó đất sẽ thay đổi thành phần . Một kế hoạch tốt là luôn cần phải lưu giữ mọi ghi chú và cân đo khối lượng các chất mà các bạn dùng để tham khảo sau này. Những ghi chép về việc đo kiểm tra thường xuyên nồng độ a-mô-ni-ắc, ni-trat, phốt-phat và sắt cũng sẽ rất bổ ích về mặt thực nghiệm.

4. Khi nào thì đất quá màu mỡ? Các loại đất được đóng trong bao mà các bạn mua tại các trung tâm bán dụng cụ làm vườn (garden conters) thường có quá nhiều chất dinh dưỡng và chất hữu cơ. Đất tốt nhất cho lần sử dụng thử đầu tiên của bạn là loại đất quặng mà bạn đào lên được từ những chỗ đất có vị trí thoát nước tốt, nơi có cỏ mọc tốt trong nhiều năm liền. Đất đó sẽ lọc tốt các chất dinh dưỡng hoà tan. Nếu các bạn thực sự muốn có các loại cây phát triển mạnh, các bạn có thể dùng nhiều chất hỗn hợp màu mỡ hơn nhưng các bạn sẽ gặp phải vấn đề khó khăn do rêu – tảo. Khí a-mô-ni-ắc cũng sẽ được giải phóng ra từ lớp chất nền màu mỡ trong thời gian khoảng một tháng sau khi được ngập chìm trong nước. 

5. Nếu bạn cảm thấy rằng đất trong khu vực của mình không thích hợp và bạn quyết định dùng loại đất đã được đóng gói bất kể có độ màu mỡ cao, tiếp đó bạn nên trộn đất này với một khối lượng lớn cát.

6. Nếu bạn có nước cứng và không bổ sung ban đầu một lượng cac-bon-nat can-xi, hãy thường xuyên thay nước để đảm bảo có đủ can-xi. Than bùn đã thẫm đẫm can-xi. Việc thay nước thường xuyên cũng giúp ngăn ngừa tạo ra a-xít humic và sắt bùn chelate (humic chelated iron) trong nước của bạn mà chúng có thể xuất hiện trong một vài tháng đầu tiên.

7. Nếu bạn biết được rằng nước trong vòi của mình có chứa trên 10 phần triệu hàm lượng ma-nhê, các bạn có thể bỏ qua không cần thuốc tẩy ma-nhê ở trong phân bón. Cũng giống như vậy đối với ni-trat (+10 phần triệu) và ka-li (+10 phần triệu). Hàm lượng can-xi trên 50 phần triệu là đủ.

8. Một số loại đất lại cũng có chứa cac-bon-nat can-xi hoặc sun-phát can-xi cũng như ma-nhê. Đây là những loại đất đá vôi (limestone soils) và hoàn toàn có tính kiềm (alkaline). Bạn có thể kiểm tra một mẫu đất ở trong nước để biết độ pH hoặc dùng a-xít để kiểm tra. Với than bùn thì những loại đất như thế này sẽ không phải là một vấn đề khó khăn bởi vì độ a-xít humic của than bùn (humic acidity of peat) sẽ cung cấp một lượng pH ổn định và giúp hấp thụ một lượng can-xi và ma-nhê dư thừa. Những loại đất như thế này thường thiên về khả năng thiếu sắt hơn.

9. Ban đầu, trong thời gian hai tháng đầu tiên, một số loại đất sẽ giải phóng một khối lượng đáng kể các chất dinh dưỡng như ni-trat, a-mô-ni-ắc, phốt-phat và sắt. Việc giải phóng chất dinh dưỡng cao nhất ở trong khoảng 4 tuần và sau đó giảm xuống nhanh chóng cho đến khi nó gần như ổn định sau 10 tuần. Điều này có thể gây ra một vài vấn đề khó khăn với rêu – tảo ví dụ như tảo đốm xanh xuất hiện trên lá cây. Một số trong số những vấn đề khó khăn này có thể tránh được bằng cách để đất trong một chiếc xô hoặc chậu với dung tích 5 gallon có nước trong vài tuần để giải phóng phần lớn khí ni-tơ và các chất dinh dưỡng phốt-phat. Rút hết nước trong đất ra trước khi trộn chúng với than bùn và sắt vi lượng (micronized iron). Than bùn cũng có thể được xử lý bằng phương pháp giống như vậy để giảm bớt nồng độ a-xít humic được giải phóng ra trong thời kỳ chuyển hoá. Khi trộn ướt như thế này, chắc chắn là bạn phải đổ nước đầy bể và tháo nước ra ngay trước khi cho nước mới vào và trồng cây bởi vì than bùn và đất ướt có chứa những chất dinh dưỡng mà có thể được giải phóng một cách nhanh chóng. Hãy cân trọng lượng của than bùn khi chúng khô bởi vì tỷ lệ trọng lượng khô là rất quan trọng. 

10. Phương pháp đo khoáng chất dinh dưỡng đã được mô tả ở trên vẫn có thể được sử dụng nếu lớp chất nền không chứa sắt và chất hữu cơ. Trong trường hợp này, một thìa cà phê pha trộn các chất vi lượng chelated (chelated trace elements mix) cần được cho thêm vào để pha trộn với 3 cốc nước. Số lượng này sẽ cung cấp được khoảng 0,1 phần triệu lượng sắt che-lat (chelated iron) khi được pha trộn theo đúng chỉ dẫn. Có thể sẽ cần thiết phải chuẩn bị một lượng riêng dung dịch các vi chất dinh dưỡng che-lat (chelated trace nutrients) (chủ yếu là sắt) là những thứ mà cần được bổ xung thường xuyên hơn nữa theo đúng như phương pháp PMDD. Các khoáng chất dinh dưỡng không cần phải được pha trộn thường xuyên bởi vì các chất dinh dưỡng này không mất đi theo thời gian.